Dirk Pauwels

De 3e Colonne is een initiatief van Dirk Pauwels, die wij ons nog herinneren van Radeis, het Nieuwpoorttheater en als artistiek leider van het Gentse kunstencentrum Campo. Tot hij twee jaar geleden met pensioen ging. Maar stilzitten staat niet in Dirk zijn woordenboek en ongeveer negen maanden geleden stichtte hij De 3e Colonne.

Zijn bedoeling? Theatervoorstellingen door beroepskunstenaars bij mensen thuis brengen, toneel in de huiskamer voor een beperkt publiek en in intieme kring.

Ann Saelens

Het eerste project van De 3e Colonne is de monoloog ‘Ballast’ van en door Ann Saelens. De monoloog werd al vijftig keer werd gespeeld, onder andere deze zomer tijdens Theater aan Zee. Ann schreef zelf dit aangrijpend stuk vol herkenbare situaties.

Ze houdt het publiek een spiegel voor, die niet enkel je fysieke persoon, maar ook en vooral je ziel reflecteert. Ann Saelens spreekt openhartig over intieme gedachten en gevoelens die ze had als kind, die ze heeft als moeder. Ze brengt alles met een lach en een traan, maar o zó confronterend.

Het einde is even verrassend als onthutsend en bundelt alle aspecten die in de loop van de monoloog aan bod kwamen tot één harmonisch geheel. We hebben zelden na een theaterstuk het publiek zozeer onder de indruk gezien.

Ann Saelens is actrice. Ze geeft ook les aan de Hogeschool Gent en aan het Koninklijk Conservatorium. ‘Ballast’ is haar eerste werk, ondertussen is ze al aan haar derde monoloog aan het schrijven.

Praktisch

De 3e Colonne vraagt aan elke genodigde op een huiskamervoorstelling om een bijdrage van vijf euro in een kous te stoppen. ‘Dat geld is van de artiesten’, zegt Dirk Pauwels, ‘en zodra de kous propvol zit, gaan we met alle kunstenaars die hebben meegewerkt aan tafel zitten en mogen zij bepalen wat er met dit geld zal gebeuren.’

Een vernieuwend concept, zoveel is zeker.

Er staan momenteel nog een tweetal voorstellingen op stapel, telkens met een andere kunstenaar, die ook uitsluitend in huiskamers zullen worden opgevoerd. Originaliteit en variëteit troef dus, zoals we van Dirk Pauwels gewend zijn.

Al even uniek is dat De 3e Colonne bewust niet aan communicatie doet … We kunnen dus niet verwijzen naar een website waar je info kan vinden over verdere producties. Je kan nu enkel maar hopen dat iemand uit jouw kennissenkring op het briljante idee komt een huiskamervoorstelling te geven en hij of zij jou daarop uitnodigt.

Meer dan 150 toeschouwers waren in februari 2012 naar de Raadzaal van het gemeentehuis gekomen om ‘Boon’ bij te wonen. Na de voorstelling bleek dat iedereen iets anders had verwacht: de ene dacht dat Rony Verbiest meer accordeon zou spelen, de ander had verwacht dat Antje De Boeck meer zou zingen en minder zou praten. Maar als ode aan Louis Paul Boon kan deze beklijvende voorstelling door Antje en echtgenoot Rony zeker tellen.

Mijn beschrijving van dit optreden zal dus even subjectief zijn als de mening van de 150 andere toeschouwers. Ik denk dat je Louis Paul Boon en zijn werk een beetje moet kennen om een rode draad te vinden in het verhaal van Antje en Ronny.

Hoe beginnen?

In 2012 – het jaar waarin Boon 100 zou zijn geworden – bracht Antje De Boeck, samen met de fantastische accordeonist Rony Verbiest, een stuk over ‘Boon’. ‘Maar hoe begint ge daar in godsnaam aan?’, vraagt ze zich luidop af aan het begin van de voorstelling. ‘Om te beginnen heb ik me mooi gemaakt voor jou’. Voor jou: Louis Paul Boon!

Antje houdt de toeschouwer een spiegel voor van de wereld zoals hij is, zoals ook Louis Paul Boon in ruwe, soms platte bewoordingen het leven beschreef. Geen fraai beeld dus. ‘En jullie zitten daar maar te zwijgen’, zegt Antje De Boeck enkele keren. Want ze spreekt haar publiek rechtstreeks aan. Inderdaad, wij zwijgen, wij laten maar begaan.

Brieven aan Louis Paul Boon

Antje De Boeck heeft brieven geschreven aan Louis Paul Boon, waarin ze hem vertelt hoe de wereld is geëvolueerd. We hebben facebook vrienden, we hebben de computer, maar stelt ons sociaal leven wel zoveel voor? Ze spreekt de toeschouwers aan in de stijl waarin Boon dat zou hebben gedaan. Soms plat, maar altijd confronterend.

De vrouwen (in het werk) van Boon

Dan weer is De Boeck de actrice die in het vel kruipt van één van de personages van Boon. Ze heeft er immers heel wat vertolkt in theater, film of fictiereeks: Ondine uit ‘De Kapellensbaan’, Rosa uit ‘Vergeten Straat’, Nette uit ‘Daens’.

Er is een stukje over Bessie Smith, een zwarte blueszangeres die in 1937 overleed omdat de ziekenhuizen waar ze haar naartoe brachten om verzorgd te worden na een ongeval, haar moesten weigeren omdat ze enkel blanken mochten behandelen. Toen ze uiteindelijk een ziekenboeg bereikten waar negerinnen wel mochten geholpen worden, was het te laat.

Frustratie, opstandigheid, berusting. De tristesse van de accordeon en de mondharmonica. Als fado, zo triest en vol gevoel.

Een stukje musette, het levensverhaal van een meisje van plezier dat verliefd wordt op een heer van aanzien, maar door hem even vlug weer wordt gedumpt en terugkeert naar het leven aan de rand van de maatschappij. Antje De Boeck zingt niet echt, maar declameert. Haar diepe stem is muzikaal genoeg op zichzelf, ook en vooral in de Franse taal, ze draagt de weemoed uit van de achterbuurten van Parijs.

Slot: de Kapellekensbaan

Aan het einde van de voorstelling vertolkt Antje De Boeck het slot van ‘De Kapellekensbaan’. De oude bultkarkas, een personage uit dat boek, vindt het verhaal waarin hij figureert maar niks. Mocht hij zelf een boek schrijven, dan zou dat gaan over een straatarm maar schoon weesmeiske dat verliefd wordt op de zoon van de notaris of van de burgemeester of schepen. Als ze zwanger is, wordt ze opzij geschoven omdat diezelfde zoon voor dokter gaat studeren aan de universiteit. Op het einde van zijn boek, als het arm maar schoon meiske op haar sterfbed ligt, zou alles in orde komen: de vader van haar kind zit als dokter aan haar sterfbed, de pastoor aan de andere kant van haar bed blijkt hun zoon te zijn die ze aan de instelling afstond waar ze zelf opgroeide en kwam sterven. De oude bultkarkas zegt tegen Boon: ‘Dat zou pas een mooi boek zijn, gelijk het leven is.’

‘Boon’ is een aaneenrijging van personages en indrukken, geen toneelstuk met begin, midden en einde. Maar wel een eigen en persoonlijke interpretatie van de actrice die zoveel van zijn vrouwelijke personages vertolkte, daarbij begeleid door een van België’s beste accordeonisten. Boon hield van accordeon en van musette.

Toen Antje De Boeck een piepjonge actrice was, straalde ze rijpheid uit. Nu ze een rijpe vrouw is, straalt ze jeugdigheid uit. Ik denk dat Boontje nog niet weinig vereerd zou zijn als hij wist dat zo’n schoon meiske zo’n persoonlijke ode brengt aan hem en zijn werk.