Maandelijks archief: juni 2020

Een filosofische kijk op de politiek

Intussen komen mensen om by Alicja Gescinska

My rating: 5 of 5 stars


Alicja Gescinska kwam als zevenjarige met haar ouders via ‘t Klein Kasteeltje vanuit het toen onvrije Polen naar het democratische België. Ze is filosofe en schrijfster. Bijna was ze ook politica.

Toen Guy Verhofstadt haar een verkiesbare derde plek aanbood op de liberale Europese lijst, twijfelde ze eerst omdat ze vreesde voor haar integriteit als intellectueel, als bekroond schrijfster en als mens. Ze twijfelde ook omdat ze niet wist of actief politiek bedrijven wel haar ding zou zijn. Maar uiteindelijk ging ze op het voorstel in. Om de medemens te helpen en hem van dienst te zijn.

Met 33.000 stemmen greep ze naast een zitje. Maar dit was meteen ook de aanleiding om een boek te schrijven over haar kandidatuur, de campagne en de naweeën van de verkiezingen: Intussen komen mensen om. Op die manier kon ze de soms ongefundeerde opvattingen van criticasters allerhande weerleggen.

Want van zodra ze zich in de politiek engageerde, vielen collega-denkers, kennissen, vreemden en sommige vrienden haar aan: dat ze geen goed intellectueel meer zou kunnen zijn als politica, want niet meer onafhankelijk, dat ze te slim voor de politiek zou zijn of besmet zou raken met de politiek als leugenachtige stiel enz. Het gevolg was een tumultueuze periode op professioneel, politiek en persoonlijk gebied.

Toch vond ze het als opiniemaker haar plicht om niet alleen langs de zijlijn te staan, maar zich ook te engageren. Volgens Gescinska mag de intellectueel niet louter waarnemer zijn, maar moet hij of zij een concreet maatschappelijk én politiek engagement aangaan.

Uit dit boek blijkt dat haar eigen politiek engagement voor Europa oprecht was. Ze betreurt dat de media veel te weinig aandacht besteden aan de Europese instellingen en veel te weinig berichten over wat er in het Europese Parlement gaande is. Zonder Europa lukt het niet meer. Europa moet derhalve gered worden van de krachten die het willen vernietigen, in het bijzonder van het rechts-nationalistische populisme. En daarvoor is kennis en inzicht nodig: zo zijn filosofie en politiek onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dixit Gescinska.

De auteur pleit voor een intelligente, liberale politiek. Kan je als politicus van waarheid en van menselijkheid je professioneel kompas maken? Kan een intellectueel een politiek mandaat opnemen zonder zijn/haar integriteit te verliezen? Hoe gaan liberalen best om met het wild om zich heen grijpende cynisme van een maatschappij waarin voor intellectuele en zelfs menselijke verfijning geen plaats meer lijkt te zijn? En wat met die vaak aangehaalde tegenstelling tussen de elite en het gewone volk?

Er is meer openheid van geest nodig voor mensen met een andere mening. Ook haar pleidooi voor nuance – wat ze de kroon op de beschaving noemt – is veelzeggend.

Vanwaar de titel van dit boek? ’Intussen komen mensen om’ is een regel uit een gedicht van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska waarin deze stelt dat alles een kwestie is van politiek, zowel de belangrijke als de triviale zaken, zowel het persoonlijke als het algemene. Terwijl mensen alsmaar debatteren en discussiëren, zowel over de grootste staatszaken als over de grootste stompzinnigheden, komen mensen om. Zo gaat het altijd.

Intussen komen mensen om is een must read voor iedereen die met idealen en uit liefde voor de publieke zaak overweegt de stap naar voren te doen om het mandaat van kiezers te winnen – of het nu is in gemeente, provincie, land of Europa.

En voor alle anderen is het een boek dat een inkijk geeft op hoe het politieke forum idealiter zou kunnen worden ingericht.



View all my reviews

Review on Gent Leest: https://www.gentleest.be/leestips/intussen-komen-mensen-om-over-politieke-betrokkenheid-een-filosofische-kijk-op-de-politiek

De kapper die geheim agent werd

Het complot van Laken by Johan Op de Beeck

My rating: 4 of 5 stars


In de historische roman ‘Het complot van Laken’ brengt ex-nieuwsanker en journalist Johan Op de Beeck de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog opnieuw tot leven en daarin vooral de controversiële rol van koning Leopold III.

Inspiratie voor dit boek haalde de auteur bij de kapper van zijn moeder, ex-geheim agent Jef van Hooff. Die vertelde hem ruim 45 jaar geleden dat hij een rol had gespeeld in een complot rondom de Belgische koning Leopold III. Meer dan vier decennia later schreef Op de Beeck dit verhaal neer in een historisch epos vol spanning en non-fictie. Ook andere historische weetjes worden in dit werk aangehaald, al dan niet geromantiseerd.

Zo krijg je als lezer een inkijkje in het leven van koning Leopold, volg je Van Hooff in achtervolgingen in Mechelen, leef je mee met de Britse oorlogspolitiek en verneem je hoe de Duitsers de geallieerde spionnen soms te vlug af waren. Alles is op waar gebeurde feiten gebaseerd, maar leest toch als een spannend boek.

Hitler heeft België bezet. Leopold III wil in het land blijven en flirt openlijk met de nazi’s (en wat minder openlijk met zijn minnares Lilian Baels). Dat zint de Belgische regering in ballingschap in Londen niet en kapper Van Hooff al evenmin. Deze laatste vlucht via omwegen naar Engeland en wordt daar gevormd tot geheim agent. Na deze opleiding wordt hij samen met een vrouwelijke collega geparachuteerd in België om te proberen Leopold tot inzicht te brengen dat kiezen voor het nazisme niet de juiste keuze is. Maar al vanaf het begin van de missie lopen de dingen anders dan gepland.

Deze spionageroman toont de verdeeldheid tussen de Belgische, Britse en Amerikaanse inlichtingendiensten. Er wordt een ontluisterend beeld geschetst van Leopold III en zijn entourage, die er blijkbaar toch wel eigenaardige ideeën over het begrip democratie op nahielden.

Het duurt in het begin even voor je mee bent met de toch complexe context en de vele personages. Ik realiseerde me bij het lezen van dit boek ook dat ik vooraf eigenlijk niets afwist van de koningskwestie, in de geschiedenislessen werd dat altijd heel snel afgehandeld. Althans, die indruk heb ik toch!

Jef Van Hooff werd na de oorlog ook doodgezwegen, dit wijst er wellicht op dat hij op de hoogte was van zaken die haaks stonden op de officiële geschiedschrijving.

Op de Beeck hanteert een schitterende schrijfstijl. Hij slaagt erin de lezer door zijn uitgebreide beschrijvingen het verhaal in te trekken. Soms vroeg ik me af of dit alles wel echt gebeurd kon zijn? Maar op het einde verklaart de auteur netjes wat waarheid en verzinsel is in een uitgebreide historische duiding.

Op de Beeck lijkt met het boek vooral een hulde te willen brengen aan de vele moedige mensen die hebben gestreden voor onze vrijheid, waarbij ze vaak hun eigen leven in de waagschaal stelden.

Een ware aanrader voor de liefhebbers van dit genre!


Review op Gent Leest: https://www.gentleest.be/leestips/het-complot-van-laken-historische-thriller-de-kapper-die-spion-werd

View all my reviews

Het leven na corona

Er werd mij gevraagd een tekstje te schrijven over hoe ik het leven zie na corona. Niemand kan voorspellen hoe de toekomst er zal uitzien, al zeker niet na de coronacrisis waarvan de gevolgen zich volgens mij nog heel lang zullen laten voelen. Ik heb me gewaagd aan een hoopvolle én aan een negatieve voorspelling …

De post-coronawereld waar ik van droom:

De lockdown deed vele mensen nadenken over de écht waardevolle dingen in hun leven en … dat waren geen dingen, maar mensen en tijd, al dan niet in combinatie met elkaar. Na corona groeit dit besef verder en neemt iedereen voldoende tijd voor zichzelf, voor familie en vrienden. Ze proppen hun agenda niet meer vol met vrijetijdsactiviteiten, waardoor ze constant van hot naar her moesten rennen en uiteindelijk voor veel dingen (en mensen!) geen tijd meer hadden. Ze wisselen nu de voortrazende kloktijd regelmatig af met periodes van innerlijke tijdsbeleving: ze beseffen dat “niets doen” óók iets doen is en dat dit zelfs de creativiteit aanscherpt.

Velen hebben de natuur herontdekt en gaan nog altijd regelmatig slenteren langs geurige veldwegen, wandelen door stille bossen, fietsen langs slingerende waterlopen. Doordat de industrie quasi stilviel, leefde de natuur een heel klein beetje op. We konden ervaren dat we de auto eigenlijk best wel eens kunnen missen, we kregen er zelfs wat frissere lucht voor in de plaats. Dit besef zette de beleidsmensen ertoe aan om voor de bescherming van het klimaat strenge maatregelen te treffen die vergelijkbaar zijn met die tijdens corona. Uiteraard moeten daarvoor offers worden gebracht, maar iedereen is zich bewust van de noodzaak, niet enkel voor zichzelf, maar ook en vooral voor de volgende generaties.

Bovendien is het beleid nu in niets te vergelijken met dat van voor en tijdens corona. In elk land werden de politieke structuren herbekeken en vereenvoudigd. Niet langer verschillende ministers op verschillende niveaus die allemaal voor hetzelfde bevoegd waren, maar een duidelijke verdeling van de verantwoordelijkheden. Beleidsmensen zijn nu ervaren vakmensen op het gebied van hun bevoegdheden en ze worden op basis daarvan verkozen. Partijkaarten en politieke kleur zijn van ondergeschikt belang, partijvoorzitters houden niet langer de politieke touwtjes in handen. De nadruk ligt op samenwerking en communicatie, op elk niveau worden op regelmatige basis controles en evaluaties ingepland. De beste stuurlui staan niet langer aan wal!

Er werd een duidelijke internationale wetgeving opgesteld voor verslaggeving en sociale media. Mensen kunnen niet langer anoniem hun zouteloze mening spuien, enkel onderbouwde meningen die met respect worden geuit, worden toegelaten. Deze mogen best negatief zijn of een aanklacht bevatten, maar fake news en respectloze beschuldigingen op basis van vooroordelen worden geweerd. Racisme en racistische uitspraken worden bestraft.

Het nieuwe beleid heeft ook een oplossing uitgewerkt voor de mensen die door corona, hetzij financieel, hetzij sociaal in de problemen zijn geraakt. Er is nu een gelijk basisloon voor iedereen, zonder uitzonderingen. Wie werkt krijgt daar bovenop een bonus die afhankelijk is van enkele factoren zoals opleiding, verantwoordelijkheid, noodzaak om flexibel te zijn enz. Ook het belastingsysteem werd herzien en er bestaan voortaan geen belastingparadijzen meer.

De wereld waar ik voor vrees:

Na de lockdown hernemen de meeste mensen hun leventje van vóór corona, met veel stress, jachtig nastreven van materieel welzijn en weinig oog voor het sociaal welzijn van de medemensen die het met minder moeten doen. Ieder voor zich wordt het motto van de westerse maatschappij.

Iedereen blijft consumeren en vervuilen, het wordt zelfs erger dan ooit. Klimaatactivisten worden beschouwd als onheilsprofeten, zelfs door de beleidsmensen voor wie postjes, macht en financiële belangen meer tellen dan de natuurrampen die ze voor hun nageslacht gaan achterlaten. Egoïsme ten top: après moi le déluge … en neem dit laatste maar gerust letterlijk.

Een deel van de mensheid ligt wakker en maakt zich zorgen om moeder aarde. Ze voelen zich machteloos omdat ze niets fundamenteels kunnen veranderen, ze vinden geen gehoor bij het beleid. Af en toe halen ze het nieuws, maar hun optreden wordt altijd in een slecht daglicht geplaatst. De media hebben het immers nog altijd voor het zeggen, of ze nu de waarheid geweld aandoen of niet.

Op het politieke vlak dreigen er constant oorlogen. Door gebrek aan communicatie en geïnspireerd door subjectieve berichtgeving, liggen staatshoofden voortdurend in de clinch. Bewapening wordt steeds belangrijker. Ze dreigen elkaars grondgebied in te nemen of te vernietigen. En daarbij vergeten ze dat de aarde geen hulp meer nodig heeft om ten onder te gaan. De natuur zal geen genade kennen.

Druk, druk, druk. Geen tijd want we moeten presteren om “er” te komen.

Waar willen we dan komen?

We blijven het antwoord schuldig.

Dit zijn twee extremen. Het onbereikbaar positieve en het te vrezen negatieve. Ik vermoed dat de toekomst ergens tussenin zal liggen, maar als het even kan, wens ik dat die toekomst zal lijken op deze waar ik zo hard mijn hoop op heb gevestigd.