Op 4 augustus 2014 wordt in Luik herdacht dat daar honderd jaar geleden voor België de Eerste Wereldoorlog begon. Diezelfde dag zal er in de namiddag een plechtigheid worden gehouden op de militaire begraafplaats van Saint-Symphorien, die in het bijzonder voor de Britten een historische plek is. Hier liggen naar verluidt de twee Britse soldaten begraven die respectievelijk als eerste en als laatste sneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog:

 John Parr (4th Bn Middlesex Regiment) overleden op 21 augustus 1914 en George Ellison (5th Royal Irish Lancers) overleden op 11 november 1918.

Hun graven liggen recht tegenover elkaar. Tussen hen in liggen slechts een paar meters … en honderdduizenden doden.

Het kerkhof van Saint-Symphorien ontstond na de de slag van Bergen, die begon op 23 augustus 1914. Dit was de allereerste confrontatie tussen Britse en Duitse troepen aan het westelijke front.

De slag van Bergen 23-24 augustus 1914

Het Britse expeditieleger (BEF) onder het opperbevel van Sir John French, was pas op 14 augustus (veel later dan de bedoeling was) in Frankrijk aangekomen. Het vertrok naar Charleroi aan de Sambre, met de bedoeling aan te sluiten bij het vijfde Franse leger, dat onder bevel stond van generaal Charles Lanrezac. Toen de BEF echter op 22 augustus in de buurt van Soignies op cavaleriepatrouilles van het Duitse eerste leger stootten, gaf French zijn vijf divisies bevel om een verdedigende stelling in te nemen bij het kanaal van Bergen. Op die manier kon hij de Duitsers nog gedurende 24 uur tegenhouden.

De Duitsers waren verrast bij Bergen al de Britse troepen tegen te komen, ze waren in de veronderstelling dat deze nog aan de Kanaalkust aan het ontschepen waren. De Britten waren op hun beurt verrast door de omvang van de troepenmacht waar ze tegenaan waren gelopen.

’s Anderendaags begon de slag van Bergen. De Britten hadden hun defensielinie ingericht langs het Mons-Condékanaal. Zij kregen op zondagmorgen 23 augustus de aanval van regimenten van drie Duitse korpsen te verduren. De Britse schutters schoten zo nauwkeurig dat de Duitse generaal Alexander Von Kluck zelfs dacht dat de vijand machinegeweren gebruikte.

Maar de druk werd voor de Britten te groot en in de middag moesten zij terugvallen op een tweede verdedigingslijn ten zuiden van Bergen. Omdat niet alle bruggen over het kanaal konden worden opgeblazen kwam het Duitse leger massaal over het kanaal. De strijd van Bergen was toén in feite al beslist.

Op 24 augustus trok de BEF zich vechtend terug richting Maubeuge en vervolgens nog verder naar Le Cateau, waar op 26 augustus nogmaals slag werd geleverd. Het belangrijkste is dat de Britse interventie bij Bergen de voortgang van de Duitsers absoluut heeft vertraagd.

De slag van Bergen kostte het Britse expeditieleger op 23 augustus 1.600 man, op 24 augustus zelfs 2.600 man. Aanzienlijk, maar in geen verhouding tot de totale Franse verliezen in de slag om de grenzen. De Duitse verliezen van de slag van Bergen zijn onbekend gebleven maar worden hoger geschat dan die van de Britten, in de literatuur spreekt men over vijf- tot achtduizend man.

De stad Mons zou ruim vier jaar in handen blijven van de Duitsers.

Begraafplaats voor Duitsers en voor Britten

Al deze slachtoffers moesten worden begraven …

Na de slag van Bergen schonk Jean Houzeau de Lehaie een stuk grond aan de Duiters om er een militaire begraafplaats van te maken, maar hij deed dit op de uitdrukkelijke voorwaarde dat ook Britse soldaten daar een graf zouden krijgen. In de dood zijn we allen gelijk, moet hij hebben gedacht.

En zo geschiedde. De begraafplaats werd in 1916 ingericht om er de resten van soldaten te verzamelen die waren gesneuveld tijdens de Slag van Bergen en die tot dan toe verspreid in de regio waren begraven.

De militaire begraafplaats Saint-Symphorien is één van de mooiste die ik ooit zag, er heerst daar een trieste, doodse stilte die je naar de keel grijpt.

Het kerkhof is een beboste heuvel die omgeven is door weiland. Op de heuvel in het midden van het terrein staat een obelisk die door de Duitsers werd opgericht ter ere van de Duitse en Britse militairen die het leven lieten bij de slag.  Elders op de begraafplaats zijn er nog meer Duitse gedenktekens voor officieren en manschappen van het Middlesex Regiment, de Royal Fusiliers en het Royal Irish Regiment.

Trappen en paadjes leiden je door een park vol graven, waar bomen en struiken in de herfst de geladen stilte en tristesse accentueren met hun roestig-gele keurenpracht. Er staan ook talloze soorten coniferen. Een bos vol oorlogsdoden, hoe verwoordt Willem Vermandere het ook weer: ‘altijd iemands vader, altijd iemands kind’?

Naast de slachtoffers van de slag van Bergen in 1914 liggen hier ook de soldaten begraven die sneuvelden bij de bevrijding van de stad, in november 1918.

Op Wapenstilstand waren hier 245 Duitsers begraven en 188 militairen van het Gemenebest. Later werden er nog graven naar hier overgebracht van andere kerkhoven. Momenteel liggen hier 229 Commonwealth militairen uit de Eerste Wereldoorlog begraven, naast 284 Duitsers. In 105 graven liggen niet geïdentificeerde soldaten.

Vandaag

De begraafplaats van Saint-Symphorien wordt beheerd door de C.W.G.C. (Commonwealth War Graves Commission) en wordt uitstekend onderhouden. Het kerkhof is gelegen op 2 kilometer ten oosten van Bergen langsheen de N90 naar Charleroi, in de Nestor Dehonstraat.